Ułatwienia dostępu
Ostatnio w Skarżysku odbyła się gorąca dyskusja na temat podwyżki opłat za odbiór odpadów. Faktem jest, że konsumujemy coraz więcej. Zewsząd kuszą nas promocje, rabaty, kolorowe produkty. W Fundacji zastanawiamy się, czy możliwie jest, aby ponoszenie opłat "śmieciowych" było niższe i rozłożone bardziej sprawiedliwie. Bo jeśli jesteśmy świadomymi konsumentami i kupujemy mniej, to czy nie powinniśmy płacić niższe opłaty za wywóz i utylizację śmieci? W ten sposób trafiliśmy na pojęcie rozszerzona odpowiedzialność producenta (ROP).
ROP to mechanizm, w którym producenci są zobowiązani do finansowania zbierania, recyklingu i utylizacji odpadów pochodzących z ich produktów. Dzięki temu część kosztów przechodzi z mieszkańców na producentów, a to może przełożyć się na niższe opłaty dla mieszkańców. A tym samym osoby kupujące więcej płaciłyby odpowiednio więcej za śmieci.
🔄 Przykład 1: Producent opakowań plastikowych wprowadza opłaty za recykling w cenę produktów. To sprawia, że gmina nie musi w pełni finansować kosztów ich zbiórki i przetwarzania. Przykładem może być system kaucyjny, który zostanie wprowadzony w Polsce dopiero w październiku 2025 roku.
♻️ Przykład 2: Firmy produkujące sprzęt elektroniczny organizują system odbioru i utylizacji starych urządzeń, co zmniejsza ilość elektrośmieci trafiających do gminnych systemów. Sklepy z elektroniką mają wręcz obowiązek, aby przyjąć nasze stare urządzenia. W miastach stoją liczne kontenery na elektronikę. A niektóre sklepy organizują akcje promocyjne, w ramach których można otrzymać gratisy w zamian za zużyte sprzęty elektroniczne.
🛍️ Przykład 3: Sieci handlowe, sklepy wprowadzają opakowania wielorazowego użytku lub recyklingowane na dużą skalę, co ogranicza ilość odpadów jednorazowych. To rozwiązanie jest również stosowane przez wiele sklepów.
✅ Mniejsze koszty za wywóz odpadów.
✅ Czystsze środowisko dzięki efektywniejszemu recyklingowi.
✅ Promocja zrównoważonej produkcji i konsumpcji.
Skoro w Polsce zostało wprowadzonych wiele rozwiązań z zakresu ROP to dlaczego opłaty "śmieciowe" rosną? Skarżysko tak jak i wiele innych polskich gmin nie osiąga progów recyklingowych. Mieszkańcy naszego miasta nie segregują śmieci we właściwy sposób, koszt segregacji rośnie, na naszą gminę nakładane są kary... Wpadliśmy w błędne koło. Pokazuje to jak ważne jest ukazanie mieszkańcom, z czego wynika konieczność recyklingu. To może ich motywować do przestrzegania zasad segregacji odpadów. I tu potrzebna jest szeroko rozumiana edukacja. Nie tylko opierająca się na roznoszeniu ulotek. Potrzebne są spotkania w klubach seniora, szkołach, zakładach pracy, dialog i dyskusje. A przede wszystkim zmiana naszej mentalności i poczucia się odpowiedzialnymi za otaczający nas świat.
Naszym zdaniem recykling nie jest odpowiedzią na problemy związane z odpadami. Znacie zasadę 3R? Litera "R" odnosi się do: Reduce, Reuse, Recycle i jest zasadą promującą zdrowy dla środowiska styl życia, konsumpcji dóbr i traktowania odpadów. Można to przetłumaczyć na polski jako: Unikaj kupowania zbędnych rzeczy, Użyj powtórnie, Recykluj. I nie bez powodu recykling jest na końcu tej listy. Musimy stać się świadomymi konsumentami, którzy nie kupują kompulsywnie tylko rozsądnie. Zdają sobie z tego sprawę, że wszystko, co kupimy kiedyś stanie się śmieciem. Taka zmiana perspektywy może nam pomóc w oparciu się promocjom, gratisom. I tak, nie jest to łatwe. Jednak warto podjąć ten wysiłek, zrezygnować z kolejnej błyskotki, zachcianki. Dla środowiska, ale przede wszystkim dla kolejnych pokoleń. Bez nas przyroda da sobie radę. Może przełożenie większej części kosztów za utylizację odpadów na producentów zmusi ich do podwyższenia cen za produkty. A wiadomo, nic nie motywuje nas do oszczędzania surowców jak rosnące koszta, dlatego tak wielkie nadzieje kładziemy w dalszy rozwój Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta.
